یه دونه واقعیش 1

شاید برای گفتن این و حتی فکر کردن بهش دیوانه به نظر برسم. اما برام مهم نیست. خب، الان نه. احتمالاً دیروز که به هانی گفتم بغل نمی‌خوام برام مهم بود؛ احتمالاً فردا که بیدار شم و دوباره سعی کنم وقتی آدم‌های دیگه توی آشپزخانۀ خوابگاه ایستادن جلوی گریه‌م رو بگیرم برام مهم باشه؛ اما الان که تنها اینجا نشستم و به چند وقت اخیر فکر می‌کنم برام مهم نیست که دیوانه به نظر برسم. درواقع، توی این لحظه فکر می‌کنم چنین خواسته‌ای حقم باشه: من یه فروپاشی درست می‌خوام، یه دونه واقعیش رو!

چرا به همچین چیزی فکر می‌کنم؟ خب، فکر می‌کنم اول باید برگردیم به شب قبل. دوباره توی اون وضعیتی‌ام که نمی‌دونم چرا و برای چی ذهنم به هم ریخته. همزمان به هزار تا چیز فکر می‌کنم که نهصدتاش حقیقت نداره و نود و نه‌تاش مشکلاتیه که یا از کنترل من خارجه یا تمام شده یا دیگه بزرگ‌تر از اینی که هست نمی‌شه و فقط باید باهاش کنار بیام (اسپویلر: اولین مشکل همینه، نمی‌تونم کنار بیام!) و اون یه‌دونه هم اصولاً باید بی‌خوابی‌ای باشه که باز دوباره داره دوست جدانشدنی شب‌های تاریکم می‌شه.

دیروز هم چندان استثناء نبود. صبح دوتا کلاس داشتم که بهشون رسیدم. بعد رفتم توی تخت و فقط دراز کشیدم و زیر پتو غلت زدم تا کلاس بعد از ظهر. بعد از اون، دوباره برگشتم توی تخت. چند روزی می‌شه که وضعیتم همین بوده. برای کارهای واقعاً ضروری یا حیاتی میام بیرون و بعد از انجامشون دوباره زیر پتوئم. بقیه فکر می‌کنن خوابم، منم لو نمی‌دم که نیستم. شاید بدجنسی باشه ولی خب اینطوری سروصدا کمتره؛ توی سرم به اندازۀ کافی آشوب هست، حدأقل بیرون جسمم یه کم آرامش باشه. بچه‌ها رعایت می‌کنن، باید بعداً یه جوری جبران و تشکر کنم. دیروز بعد از کلاس آخرم، یه کم توی تخت لولیدم. بعدش پا شدم رفتم حمام. مثل همیشه زیر دوش یه کم گریه کردم. ولی خب بی‌صدا. حتی ساکت‌تر از معمول، چون یه نفر هم توی حمام کناری بود، دوست نداشتم هیچ صدایی بشنوه. اون وسط یهو سردوش هم کنده شد؛ درست بعد از اینکه من از زیر دوش رفتم کنار گفت «بوم» و افتاد زمین. اگر خورده‌بود توی سرم دیگه همون رو می‌نشستم زمین و انقدر زار می‌زدم تا بمیرم :) نه که ضربۀ سنگین و دردناکی بوده‌باشه یا چیزی... ولی می‌دونین، وقتی آدم برای مدت طولانی یه عالمه چیزهای گنده گنده رو تلنبار کرده‌باشه توی خودش، با کوچک‌ترین و مسخره‌ترین ضربه می‌ترکه. دقیقاً همون حالتی که اطرافیان با خودشون فکر می‌کنن «وا، این نازک نارنجی برای همچین موضوع کوچیکی داره اینطوری می‌کنه؟» درحالی‌که اصلاً موضوع دربارۀ اون اتفاق کوچیک نیست؛ دربارۀ همۀ اتفاق‌های بزرگ قبلیشه!

بگذریم. مثل همیشه همونجا لباس پوشیدم و برگشتم اتاق. اون چند روز متوجه شده‌بودم که هانی یه جوری نگاهم می‌کنه. می‌دونستم متوجه اینکه توی حال خوبی نیستم شده. خود این موضوع، دونستن اینکه دیگه نمی‌تونم ظاهرم رو حفظ کنم و آدم‌های دیگه می‌تونن فقط از روی قیافه و طوری که کارهام رو انجام می‌دن متوجه تغییر مودم بشن، حالم رو به هم می‌زنه و بیشتر عصبیم می‌کنه. دربارۀ این هم حرف‌ها دارم:

But that's another story, for another day.

بگذریم. هانی صدام کرد و وقتی چرخیدم، دیدم داره از صندلیش بلند می‌شه که بغلم کنه. می‌دونستم اگر انجامش بده می‌ترکم، واسه همین خودم رو کشیدم عقب و گفتم نه. پرسید چرا. و من فقط درحالی‌که سعی می‌کردم به جای گریه کردم لبخند بزنم، گفتم لطفاً نه. مثل بچه‌های پنج ساله خودم رو پشت در کمد قایم کردم. مطمئنم اون لحظه که داشتم سعی می‌کردم اون پشت در سکوت خودم رو جمع و جور کنم و جلوی گریه‌م رو بگیرم خیلی بدبخت به نظر می‌رسیدم و خوشحالم که شاهدی نداشتم. به‌هرحال، شکست خوردم. فکر کنم حتی به ده ثانیه هم نکشید که از سنگرم رفتم بیرون و همونطور که میز رو دور می‌زدم با یه لبخند خجالت‌زده و شرمگین بهش گفتم نظرم عوض شد. بلافاصله بلند شد و اومد جلو تا بغلم کنه. همینکه دیگه نمی‌تونست صورتم رو ببینه خودم رو ول کردم.

البته نه که واقعاً گریه کنم. نمی‌تونستم. الکی نفس نفس و هق می‌زدم و اون هم با صدای آروم بهم می‌گفت جلوی گریه‌م رو نگیرم، از یه طرف دلم می‌خواست، از یه طرف نمی‌تونستم. لپتاپش باز بود و داشت یه مقاله می‌خوند، می‌دونستم کلی کار داره و این رو هم می‌دونستم که اگر واقعاً شروع کنم گریه کردن، حالا حالاها نمی‌تونم تمومش کنم. اون هم تا وقتی من داشتم زار می‌زدم محکوم بود پیشم بمونه. کم‌کم تونستم یه کم به خودم مسلط شم، نفس‌های عمیق کشیدم و خودم رو جمع و جور کردم. با وجود اینکه دلم هنوز سنگین بود، واقعاً بغل آرامش‌بخشی بود. خوشحالم که آخرش تسلیمش شدم. بهش نیاز داشتم. تمام دیروز و کل روزهای قبلش بهش نیاز داشتم.

تشکر کردم و انگار که چیزی نشده‌باشه، هر دو برگشتیم سر کار خودمون. اون نشست پای مقاله‌ش و منم دستمال برداشتم، صورتم رو خشک کردم و رفتم توی تخت. بااینکه می‌دونستم این کار قراره بی‌خوابیم رو بدتر کنه، یه شیرقهوه برای خودم آماده کردم. واقعاً هوس کرده‌بودم؛ چند روز بود هی جلوی خودم رو می‌گرفتم و می‌گفتم بذار راحت بخوابی و هر شب هم نمی‌خوابیدم. دیشب با خودم فکر کردم اگر مغزم قرار نیست به‌خاطر چیزی که بهش می‌دم ازم ممنون باشه و اونطور که باید کار کنه، بذار به میل شکمم عمل کنم. از اون انتخاب هم مثل قبول کردم بغل دوستانۀ هانی راضی‌ام.

دیگه وارد جزئیات اتفاقات بعد از اون نمی‌شم. صرفاً مثل روزهای قبلی و روزهای بعدی سعی کردم وقت رو بگذرونم، اون وسط چندتایی هم کار مفید انجام بدم تا برای ایستادن جلوی صدای توی سرم که همه‌ش به‌خاطر تنبلی و بی‌برنامگی و بی‌خاصیت بودن بهم سرکوفت می‌زنه، بهانه‌ای داشته‌باشم. بخوام برگردم سر موضوع اصلی، از اونجا بود که جرقۀ این فکر حتی پررنگ‌تر از قبل شد که من یه فروپاشی واقعی می‌خوام. دلم می‌خواد بدون اهمیت دادن به اینکه ممکنه بار سنگینی بشم روی دوش بقیه بترکم و بالأخره خالی شم. مطمئن نیستم من کوچولوئم یا این ناراحتی زیادی بزرگه... ولی دیگه توی من جا نمی‌شه. اگر نریزمش بیرون، اگر یه جوری تخلیه‌ش نکنم، از غم باد می‌کنم و بعد مثل بادکنکی که فوت آخر رو اضافه توش بدمی، می‌پوکم و تموم می‌شم

راستش دوست دارم بیشتر بنویسم. دلم می‌خواد این پست‌هام مثل اون‌هایی که توی سیالند شروع کرده‌بودم بلندتر باشن و احساساتم رو پررنگ‌تر نشون بدن. اما نمی‌شه. ولی اشکال نداره، می‌خوام دست‌کم برای این مورد به خودم سرکوفت نزنم. کم‌کم درستش می‌کنم.

به‌هرحال، فروپاشی تنها چیزی نیست که یه دونه واقعیش رو می‌خوام. یه مورد دیگه که یه واقعیش رو می‌خوام، جیه :) خیلی دلتنگشم... گاهی دوباره می‌بینمش. کی می‌دونه؟ شاید یه روز دیگه حتی بیشتر از الان برام مهم نباشه که دیوانه به نظر بیام و بشینم دربارۀ اون و اینکه گاهی دوباره می‌بینمش بنویسم، و اینکه چقدر دلتنگشم. شاید اون موقع بتونم طولانی‌تر بنویسم. شاید اون موقع بهتر شده‌باشم و دوباره فعالیت چنل و سیالند رو برگردونده‌باشم~

اما اون موقع امشب نیست. امشب نهم دسامبر 2025ئه. میز تمیزه، چندتایی ظرف برای شستن دارم و امیدوارم فیلترشکنم امشب سرم بازی درنیاره؛ و البته بیشتر از اون امیدوارم که خوب بخوابم. و فردا که بیدار شم، می‌خوام دوباره از اول سعی کنم تا شب سر پا و خوب بمونم~

سایه‌های توی آینه 1

نمی‌دونم چند سالم بود، یا چند وقت پیش بود که بالأخره قبول کردم دوست نداشتن بخش‌هایی از خودم جرم نیست. فقط می‌دونم یه جایی وسط مسیر زندگیم به این درک رسیدم که همۀ آدم‌ها این مشکل رو دارن، دست‌کم آدم‌های عادی. خوشحالم کرد: همیشه دوست داشتم یه آدم عادی باشم.

خب، راستش حالا که فکر می‌کنم می‌بینم خیلی هم درست نیست بگم «این مشکل رو دارن»، بیشتر یه موضوعه که «باهاش دست و پنجه نرم می‌کنن»، یه موضوع که وقتی بهش فکر می‌کنم، می‌بینم همیشه همراهم بوده و فقط هر از گاهی شکل و رنگ عوض کرده.

تصوری که توی سرم ازش دارم همچین چیزیه:

بیا فرض کنیم کل وجود ما -جسممون، توانایی‌هامون، افکار و باورهامون، گذشته‌مون، تصمیماتی که ما رو به این مرحله از زندگی رسوندن- یه جسم مثل همینیه که الان داریم، فقط برهنه. نه فقط از لباس، از همه چی: از ماسکی که جلوی آدم‌های دیگه می‌زنیم، از فیلتری که برای سرکوب کردن احساساتمون روش می‌ذاریم، از هر کسی که نیستیم و توی اجتماع وانمود می‌کنیم هستیم.

وقتی با این وجود کل جلوی آینه می‌ایستیم، یه بخش‌هایی توی روشنایی‌ان و بخش‌های دیگه مثل سایه توی تاریکی رفتن. اون سایه‌ها همون چیزهایی‌ان که درمورد خودمون دوست نداریم.

توی این چند سال، سایه‌های من تغییر زیادی داشتن. بزرگ و کوچک شدن و گاهی کاملاً با بخش‌های روشن جا عوض کردن... ولی خود موضوع «سایه داشتن» همیشه به قوت خودش باقی بوده.

وقتی راهنمایی بودم، ظاهرم توی سایه‌ها می‌افتاد. دکتر گفته‌بود قد من متوسطه، ولی به نظرم کوتاه بودم. جذابیتی توی بدنم به‌عنوان یه دختر نوجوون نمی‌دیدم و از فرم بینیم بیزار بودم. حتی از حالت موهام هم خوشم نمی‌اومد و توی سنی که دربارۀ جوش و لکه‌هاش جک می‌سازن قطعاً با پوستم هم خیلی رفیق فاب نبودم.

با وجود همۀ این‌ها، به توانایی‌هام افتخار می‌کردم. شاگرد اول کل مدرسه بودم، موردعلاقۀ معلم‌ها بودم و بهم اعتماد داشتن. وقتی نتیجۀ امتحانات اعلام می‌شد، نمراتم هیچ وقت بخش ایده‌آل‌گرای ذهنم رو ناامید نمی‌کردن، خونواده‌م رو هم همینطور. با افتخار و مهم‌تر از اون با اطمینان می‌گفتم که یه هنرمندم و چیزهای زیادی برای اثباتش داشتم. تابلوهای سیاه‌قلم و رنگ روغن، دفترهای خوش‌نویسی، تمرینات موسیقی، تابلوهای نقش‌برجستۀ مسی و گلی و... .

انگار همۀ اون‌ها روی هم تلنبار شده و یه تپۀ بلند ساخته‌بودن که روی نوکش تابلوی «قلۀ افتخارات» بود و من هم اونجا، درست اون بالا ایستاده‌بودم.

وقتی رفتم دبیرستان، از قله افتادم پایین. انگار یهو زیر پام خالی شد و مثل جوری که توی کارتون‌ها نشون می‌دن، روی شیب تپه قل خوردم و توی راه هر گوشۀ تابلوهایی که کشیده‌بودم، هر نوک تیز قلمموهای نقاشیم یا قلم‌نی خوش‌نویسیم یا میل‌های بافتنیم رفتن توی چشمم و دست و پام و زخمیم کردن. با کمر خوردم زمین. از این موضوع مطمئنم چون یه مقدار طول کشید تا بتونم قبول کنم که من دیگه اون آدم همیشه اول نیستم و با دونستنش کمر صاف کنم.

شاید فکر کنین دارم انقدر دراماتیک می‌نویسم چون اتفاق خیلی بزرگ و پرسروصدایی افتاد. اما نه. واقعاً هیچی نشد. از هر زاویه‌ای نگاه کنین، هیچی نشد. فقط برای ترم جدید کلاس زبان ثبت نام نکردم؛ به‌هرحال همین الانش هم خیلی بلد بودم، اونقدر که می‌تونستم درس بدم. خوش‌نویسی هم پر؛ اون رو هم کامل یاد گرفته‌بودم، اینکه یه نفر دیگه وایسه بالای سرم و بهم بگه «آره، داری درست انجامش می‌دی» لطفی به حالم نداشت. موسیقی رو هم هنوز اول راه بودم پس اگه فعلاً ولش می‌کردم مثل این بود که چیزی رو از دست نداده‌باشم؛ هر چی نباشه، بعداً همیشه وقت داشتم دوباره برگردم سراغش.

آخرین تابلوی رنگ روغنم رو تموم نکردم و دیگه هم ندیدمش [که شرم‌آور و ناراحت‌کننده‌ست چون قرار بود یه تابلوی چهار تکه باشه و به نظرم خیلی قشنگ بود]. قلمموها و پاستل‌های گچی و زغال‌ها رو بستم و همه رو گذاشتم توی کشوی آخر دراورم. شما رو نمی‌دونم، ولی برای من اونجا جای خرت و پرت‌هاییه که حالا حالا نیازشون ندارم -شاید دیگه هیچ‌وقت هم ازشون استفاده نکنم. وسایل خوش‌نویسی و بافتنی و چرم‌دوزی و نمد و... همه‌شون رفتن همونجا. باید جدی‌تر درس می‌خوندم و برای هیچ کدومشون وقت نداشتم: بزرگ‌ترها این رو گفته‌بودن و اون‌ها بهتر می‌دونستن. منم موافق بودم؛ من دختر خوبی‌ام.

«بعداً میام سراغت هنر.»

خودتون می‌دونین بعداً معلوماً هیچ وقت از راه نمی‌رسه یا لازمه بگم؟

نمراتم به شکل قابل توجهی افت کرد؟ نه. هنوز عضو نفرات اول بودم... فقط اون قسمت ایده‌آل‌گرای ذهنم که همیشه دنبال 100 کامل و سفیدی محض بود حالا چندان راضی نبود. هرچند به اون خیلی زود عادت کردم.

دیگه هنرمند نبودم؟ خب، این هم درست نبود. تکنیکی در نظر بگیریم، من هنوز همون آدمی بودم که قبلاً اون نقاشی‌ها رو کشیده‌بود و اون تابلوها رو با سیم‌مفتول روی گِل کنده‌بود. هنوز هم همۀ اون مدرک‌ها رو برای اثباتش داشتم. کل تپۀ افتخارات، به همون عظمت و بزرگی خودش باقی بود... فقط من دیگه روی قله نبودم. انگار دیگه صاحب کارهایی که انجام دادم نبودم.

تنها بودم؟ نه، گروه دوست‌هامون بیشتر از ده نفر بود. البته از چهار نفر شروع شد، ولی زود بزرگ شد. یه گروه پرسروصدا که معاون دنبالش توی طبقه‌ها و حیاط مدرسه دوره می‌افتاد تا مطمئن شه گندی نمی‌زنن. نقش من اون بین چی بود؟ خب، من اونجا مین یونگیِ شیاطینِ سنت‌مارتین بودم :) تقریباً تنها کسی که موقع خرابکاری بقیه یه گوشه آروم می‌ایستاد و با لبخند خوش گذروندن بقیه رو تماشا می‌کرد. صادقانه بگم، ترسوتر از اون بودم که باهاشون همکاری کنم، خیلی وقت‌ها حتی دلم هم نمی‌خواست همکاری کنم. ولی بیشتر وقت‌ها هم از دیدن اینکه به اون‌ها خوش می‌گذره دلم قرص و راحت بود و منم به روش خودم از موقعیت لذت می‌بردم.

اواخر سال یازدهم دبیرستان بودم که قرنطینۀ کرونا شروع شد. در یک کلمه بخوام اوضاع رو توصیف کنم، فاجعه بود. یه فاجعۀ بزرگ، انکارناپذیر ولی بی‌صدا. یه گوشه تنها بودم. درس نخوندم و با کمال تأسف و سرشستگی باید اعتراف کنم که بعداً هم از راه نرسید. رابطه‌م با یه سری از دوست‌هام عمیق‌تر و بعد شکسته شد. توی اون ساعت‌های بی‌پایان ول گشتن توی اینترنت و مدرسه نرفتن و درس نخوندن، هنر معجزه‌آسای «وانمودی به بی‌خیالی» رو از بر شدم. واقعاً توش حرفه‌ای شدم، جوری که حتی برای خودم هم وانمود می‌کردم هیچی اهمیتی نداره و کم‌کم، به‌تدریج و در سکوت، چیزهای زیادی واقعاً اهمیت خودشون رو از دست دادن. سایه‌ها مثل یه نفرین موذی بی‌صدا بزرگ‌تر شدن و قسمت‌های بیشتری از وجودم رو توی تاریکی کشیدن. بدون اینکه کسی ببینه، پشت یه ماسک محکم و نفوذناپذیر از «فقط خسته‌م»، پشت در بستۀ اتاقم که زیاد ازش بیرون نمی‌رفتم و کسی هم داخل می‌اومد اخم و تخم می‌کردم، سیاه شدم. مثل یه گوشی قدیمی که ته یه کمدِ به کل فراموش شده، سایلنت باشه و زنگ بخوره. نه کسی می‌بینه، نه کسی می‌شنوه، نه کسی اهمیت می‌ده.

نمی‌دونم دقیقاً کجا بود که سایه‌ها یه کم رفتن کنار. کم‌کم از ظاهر خودم خوشم اومد. دقیقاً خودم رو ناز یا خوشگل توصیف نمی‌کردم؛ ولی از چیزی که توی آینه -منظورم آینه‌های معمولیه، نه اونی که کل وجودمون رو نشون می‌ده- می‌دیدم خوشم می‌اومد. به نظرم دوست‌داشتنی بود. برای یه بازۀ طولانی -که هنوز هم گاهی خودم رو توش می‌بینم- اون تنها چیز دربارۀ من بود که روش سایه نیفتاده‌بود. بقیۀ وجودم یه سایۀ بزرگ بود؛ توانایی‌هام و افکارم اونقدر تیره بودن که تقریباً نمی‌شد دیدشون.

همیشه می‌شنیدم که مردم درمورد «مقایسه کردن/شدن با دیگران» حرف می‌زدن... که کار سمی و اشتباهیه و نباید توی دامش بیفتم. نمی‌گم هرگز انجامش ندادم. البته که انجام دادم. با خودم فکر کردم «موهای فلانی از من نرم‌تره»، «سبک نقاشی بهمانی از من چشمگیرتره»، «این آدم از من باهوش‌تر و اون یکی از من باحال‌تره». مگه می‌شه توی جامعۀ انسانی زندگی کنی و حتی یه بار همچین چیزی از سرت نگذره؟ به نظر من که نمی‌شه.

ولی خب، فکر نمی‌کنم مشکلم هیچ وقت همچین چیزی بوده‌باشه. اصلی‌ترین چیزی که به فرو رفتنم توی سایه‌ها منجر شد -دست‌کم از نظر خودم- همیشه این بوده که خودم رو با خودم مقایسه کردم. [با خود قبل‌ترم.]

انتظار داشتم وقتی بزرگ‌تر -اونطور که آدم بزرگ‌ها می‌گن، عاقل‌تر و بالغ‌تر- می‌شم، تصمیمات بد کمتری بگیرم، اطلاعات بیشتری داشته‌باشم، کارها رو حرفه‌ای‌تر انجام بدم و از خودم مطمئن‌تر شم. اما هر چی می‌گذشت، دقیقاً برعکس این‌ها برام اتفاق می‌افتاد. کم‌کم به این نتیجه رسیدم که یه چیزی درموردم اشتباهه (شاید مغز و هوشم، شاید توانایی‌های اجتماعیم، شاید هم فقط تنبلم؟). توی دوراهی‌هایی که مطمئن بودم راه درست رو انتخاب کردم چنان به فنا رفتم که باورم نمی‌شد. هر روز در جواب سؤالات بیشتری می‌گفتم «نمی‌دونم»؛ گاهی واقعاً نمی‌دونستم و گاهی چون می‌ترسیدم چیزی که می‌دونم اشتباه باشه اینطور می‌گفتم. دست به هر کاری می‌زدم خراب می‌شد؛ تقریباً هر روز دلتنگ دوران راهنمایی بودم که بچه‌ها یه اصطلاح برای خودشون ساخته‌بودن و می‌گفتن که من «نه فقط توی درس، توی همه چی خرخون»ام. احتمالاً اگر می‌دیدن با بزرگ شدن انقدر دست‌وپاچلفتی شدم حسابی ناامید می‌شدن یا شاید می‌خندیدن. دیگه به هیچ چیزی درمورد خودم اطمینان نداشتم: فقط چیزهایی رو می‌دونستم که دیگران درباره‌م می‌گفتن.

انگار سایه‌های توی آینه کم باشه، کم‌کم دچار یه بی‌خوابی مزخرف شدم. برای چند ماه، شبی دو-سه ساعت بیشتر نمی‌تونستم بخوابم. همیشه طرف‌های ساعت 1 یا 2 از خواب بیدار می‌شدم و بعد از اون دیگه خوابم نمی‌برد. تمرین تنفس و مدیتیشن و تکون نخوردن و بره شمردن و تصور سناریوهای فیک رو امتحان کردم؛ همه [بعد از چند بار] به شکست محکوم بودن. چشم‌هام از بی‌خوابی می‌سوخت و طی روز، وقت‌هایی که ثابت یه جا نشسته‌بودم دچار مگسک‌پرونی می‌شدم. بعد از چند وقت، به نور حساس شدم و بیشتر مواقع توی تاریکی می‌موندم که توجه بقیه رو جلب کردم. باهاشون درمورد اینکه شاید دارم تبدیل به خون‌آشام می‌شم مسخره‌بازی درمی‌آوردم و می‌خندیدم، اما نور واقعاً آزارم می‌داد.

از یه شب خاص تا مدت‌ها بعد، وقتی شب یهو از خواب می‌پریدم، دیگه سعی نکردم به زور به عالم خواب و رؤیا -که اون تایم بیشتر کابوس بود- برگردم. از تخت می‌اومدم بیرون و با آهنگ Insomnie از Angele می‌خوندم و با سایه‌های روی دیوار که می‌دونستم توهمات بی‌خوابیم‌ان می‌رقصیدم.

به بی‌خوابی عادت کردم. با تاریکی خو گرفتم. انگار با هم دوست شدیم و به لطفش، به سایه‌ها هم عادت کردم. حالا که از اون دوره گذر کردم و دارم از بیرون بهش نگاه و بررسیش می‌کنم، می‌فهمم که شاید حتی به سایه‌هام وابسته شده‌بودم... .

تاریخ انتشار در سایت اصلی: Thursday, 26 June 2025، 01:16 AM

خوگیری

روز اول، از صبح که با صدای لرزیدن در و پنجره از خواب بیدار شدم -و خیلی ساده‌لوحانه و با خوش‌خیالی فکر کردم دوباره باد و خاک شده و صدای طوفانه- تا خود شب نخوابیدم. توی یه اتاق نیم‌وجبی که طول و عرضش هفت متر هم نمی‌شه، راه رفتم و راه رفتم و راه رفتم. اگر همون مسافتی که توی اتاق راه رفتم رو کیف می‌ذاشتم روی کولم و می‌زدم به جاده، با پای پیاده می‌رسیدم خونه.

یکی دو ساعت اول نگرانی محض بود برای خانواده‌م. بعدش سروکلۀ ترس پیدا شد، ترجیح می‌دادم اگر قراره چیزیم شه نزدیک خونه باشم، نه یه شهر دیگه. با دستپاچگی وسایل ضروریم رو گذاشتم توی یه کیف و بعد منتظر نشستم. منتظر چی؟ اینکه یکی از بوم‌هایی که می‌شنیدیم خیلی خیلی از بقیه نزدیک‌تر باشه، یا اینکه یه نفر بهمون بگه توی این وضعیت باید دقیقاً چی کار کنیم. هر چقدر که منتظر موندیم، هیچ کدومش اتفاق نیفتاد. فکر کنم بی راه نیست که هم برای «انتظار» و هم برای «رنج» از فعل کشیدن استفاده می‌کنن. [دست‌کم برای من، این دو مفهوم خیلی به هم نزدیک‌ان؛ گاهی حتی مرز باریک بینشون رو گم می‌کنم. در رنج انتظار می‌کشم و در انتظار رنج می‌کشم.]

از انتظار بیزارم و اون روز هیچ کاری جز انتظار کشیدن نکردم. البته اینطور گفتن هم بی‌انصافیه، چون تلاش‌های زیادی هم کردم. تلاش کردم بخوابم. تلاش کردم کتاب بخونم. اول تلاش کردم گریه نکنم و بعدش مجبور شدم تلاش کنم گریه‌م رو متوقف کنم. حتی تلاش کردم درس بخونم (این یکی مثل گل به خودی بود: یکشنبه امتحان ادبیات پایداری داشتم. چی باید می‌خوندم؟ یه تاریخچه از جنگ اسرائیل و ادبیاتی که شاعرهای فلسطینی در بابش نوشتن!). تلاش کردم با دوست‌هام درمورد وضعیت جک بگم و بخندم و بعد تلاش کردم جلوی خنده‌های عصبیم رو بگیرم. تلاش کردم یه سری افکار رو -که هنوز توانش رو توی خودم نمی‌بینم درباره‌شون بنویسم- از سرم بندازم بیرون. تلاش کردم میلم به نوشتن رو سرکوب کنم؛ چون مطمئن نبودم عاقلانه باشه وسایلم رو از توی کیف اضطراری دربیارم. در مجموع توی همۀ تلاش‌هام به جز این آخری با موفقیت شکست خوردم.

چیزهای جالبی هم اتفاق افتاد که بعضی‌هاش مطمئناً قراره تبدیل به Inside Joke من و هم‌اتاقی‌هام بشه. مثل منطق سرپرست خوابگاه وقتی تماس گرفتیم و ازش خواستیم پله‌های اضطراری رو باز کنه. جوابش؟ «پله‌ها خطرناکن. ممکنه پای بچه‌ها سر بخوره بیفتن پایین. فقط توی موقعیت اضطراری باز می‌کنیم.» حق داشت بندۀ خدا؛ به‌هرحال جنگ اونقدر هم اضطراری نیست! یه مورد دیگه‌ش هم همون صبحش بود: خانواده‌هامون بیدار شدن و خبرها رو خوندن. به ما خود انفجار خبر داد. یه دستاورد احمقانۀ گروهی هم به دست آوردیم: ترسیدن از ماه چون وقتی رنگش نارنجی بود و یهو از پشت ابرها سردرآورد فکر کردیم یه چیزی آتیش گرفته و صاف داره میاد سمت ما! ترس موقعیت قشنگ عقلم رو زایل کرده‌بود.

جالب‌ترین قسمت برای من شبش بود. مثل نوزاد خوابیدم، اونقدر عمیق که یه پله عمیق‌ترش خود مرگ بود. منظورم پرآرامش نیست، اشتباه نکنین! تقریباً هر 40-60 دقیقه بیدار می‌شدم، اخبار رو چک می‌کردم، دوست‌هام رو هم همینطور. ولی هر بار که بیدار می‌شدم انگار از یه دنیای دیگه برمی‌گشتم؛ انگار چند سالی خواب بودم. شاید فقط امیدوار بودم اینطور باشه. مثلاً چشم باز کنم، بهم بگن: «چند روزه خوابی. جنگ دیگه تمام شده»!

روز دوم کلاً توی گیر و دار این بودم که از خوابگاه برگردم خونه. با یه دوست بلیط اتوبوس داشتم ولی می‌گفتن راه‌ها بسته‌ست. نگران بودم آخرش توی جاده گیر کنیم. همه یکی یکی رفتن. خوابگاه جوری ساکت بود انگار توی یه قبرستون شیک چند طبقه بودم که از قضا اجاق گاز داشت؛ تنها استفادۀ منم که توی اون موقعیت چای دم کردن بود. توی مسیر هم نخوابیدم. وقتی رسیدم خونه، بعد از بغل و دلتنگی و نگرانی هم نخوابیدم. مشغول جمع و جور کردن شدم و همزمان تلاش کردم فرض کنم این موشک‌ها ستاره‌ن و تو آسمون جشنه؛ مثل روز اول -و روزهای بعدش- شکست خوردم. هر یه تیکۀ اتاق رو که جمع می‌کردم، به دوستی که توی اتوبوس و وسط راه ازش جدا شده‌بودم پیام می‌دادم ببینم در چه حاله. باید سه تا اتوبوس عوض می‌کرد تا برسه خونه و خیلی نگرانش بودم.

صبح روز بعد که بالأخره رسید خونه، انگار آخرین تکۀ یه پازل هزارتکه رو گذاشته‌بودم جا. همه چی درست بود، همه چی همونجایی بود که باید. اون روز کمتر راه رفتم، ولی کار بیشتری هم نکردم.

روزهای بعدی تقریباً هیچ کاری نکردم جز نوشتن. نیازمند یه دنیای دیگه بودم که هم برای من امن باشه و هم اونقدر پیچیده که کامل توی خودش غرقم کنه؛ اونقدر درگیرش شم که فراموش کنم بیرون از اون دنیا، بیرون از اتاقم داره چه اتفاقی می‌افته.

همون روز اول، همون ساعت‌های اول -دقیقاً 07:06 صبح- توی چنل تلگرام گفته‌بودم که می‌خوام همۀ کارها رو ول کنم و فقط روی «پوست مار» کار کنم. اما نمی‌تونستم. اون داستان برای خود من امن نبود و از نظر روانی کشش رو نداشتم. ولی خوشبختانه یه جای دیگه برای رفتن وجود داشت؛ دبیرستان کاست‌هون! مطمئن نیستم باید بگم خوشبختانه یا متأسفانه، ولی این وضعیت روی نوشته اثر گذاشت. وقتی کار تمام شه، دیالوگ‌هایی توی فیک هست که اگر جنگ نمی‌شد هرگز قرار نبود اونجا باشن.

روز چهارم با کوچک‌ترین صدا می‌پریدم. اول می‌کشیدم عقب و وقتی احساس می‌کردم خطر جدی‌ای نیست، می‌رفتم دم پنجره و سرک می‌کشیدم که ببینم چه خبره. روز پنجم صدای رد شدن با سرعت ماشین‌ها از زیر پنجره دیگه الکی نمی‌ترسوندم. روز ششم حتی اگر صدایی مثل انفجار می‌شنیدم هم دست از تایپ کردن نمی‌کشیدم. کم‌کم به ترسیدن عادت کردم. به نگرانی هم همینطور. بیشتر دوست‌هام رفیق‌های مجازی بودن؛ اکثراً الماس‌هایی که از چنل می‌شناسم... با قطع شدن اینترنت دیگه ازشون خبر نداشتم و ندارم. امیدوارم حال همه‌شون خوب باشه.

روز هفتم مریض شدم. احتمالاً ویروس. هیچی توی معده‌م نموند و نمی‌تونستم غذا بخورم. ضعف داشتم و سردم بود. معمولاً توی خونه چیز زیادی نمی‌پوشم، اما اون شب انگار توی اتاقم عصر یخبندان بود. اول یه تیشرت تنم کردم. بعد شلوارکم رو با یه شلوار گرم‌تر عوض کردم. بعد کلفت‌ترین هودیم رو پوشیدم و کلاهش رو کشیدم سرم. وقتی دنبال جوراب می‌گشتم دست‌هام می‌لرزید. مامان برام یه کیسۀ آب گرم آورد که زیر پتو بغل کنم. توی تخت موندم و انیمیشن طلسم‌شدگان رو برای دومین بار دیدم؛ توی این موقعیت پیشنهادش می‌کنم، دوبلورهای تیم سورن واقعاً توی بازی با کلمات و طنز رو دست ندارن!

روز هشتم دیرتر از همیشه بیدار شدم ولی دیگه حس مریضی نداشتم. فکر نمی‌کنم دکترها خیلی با بیرون نیومدن از تخت و نخوردن هیچی جز چای لیمو عسل حال کنن، ولی تا حالا ویروس‌های زیادی رو توی مدت کوتاه باهاش شکست دادم. کینگکارد رو ول کردم به امون خدا. خیلی یهویی تصمیم گرفتم برم سراغ یه کار کمدی که برنامه داشتم برای چالش ماه اکتبر آپش کنم. کل چالش‌هایی که برای سال 2025 خواب دیده‌بودم مثل غنچه توی گردباد پژمرده و پرپر شدن! ماه ژوئن داره تمام می‌شه و من فقط فیکشن چالش ژانویه رو کامل کردم؛ تازه اون هم توی ماه می!

بگذریم. با خودم فکر کردم همونقدر که من سعی می‌کنم با فیکشن نوشتن از واقعیت فرار کنم، یه سری‌ها با فیکشن خوندن فرار می‌کنن. فکر کردم شاید یه چیز فان -از اونجایی که مطمئن نیستم بشه به «گالری هرج و مرج» گفت کمدی- توی این موقعیت انتخاب بهتریه تا کینگکارد. یه پارت و نیمش رو نوشتم و بعد هم رفتم سراغ پارت شش تیک تاک. این بین کلی هم آهنگ گوش کردم و آهنگ خوندم و رقصیدم. حتی یه ساعتی هم رفتم بیرون: یه برچسب کیبورد خریدم که می‌دونستم به مدل لپتاپم نمی‌خوره... یه روزی از همین روزها می‌شینم سر حوصله اون دکمه‌هاییش که اندازه نیست رو با قیچی اندازه می‌کنم. پارت جدید تیک تاک رو خوشگل موشگل کردم برای آپ و طلسم‌شدگان رو تا جایی که تونستم پیدا کنم دیدم و خوابیدم.

مامان می‌گه اوایل صبح دوباره صداهای بلند می‌اومد. انگار حتی پنجره‌ها هم لرزیدن. ولی من با هیچ کدومش بیدار نشدم.

امروز روز نهم بود. خیلی سحرخیز نبودم ولی تقریباً به روتین قدیمیم برگشتم. کارهای معمول صبحگاهی، بعد هم کاپوچینو -هر بار می‌رم خوابگاه ترک می‌کنم و هر بار برمی‌گردم خونه به لطف مامان دوباره یه معتادم، البته شکایتی نیست- و کتاب صبح. دارم «تکه‌هایی از یک کل منسجم» رو می‌خونم، بالأخره! تازه اولشم، ولی از اینکه بخش‌هاش کوتاهه خیلی راضی‌ام. همیشه کتاب‌هایی که بیشتر جنبۀ روانشناختی دارن رو برای صبح انتخاب می‌کنم که توی طول روز بتونم بهش فکر کنم و تحلیلش کنم و ببینم باهاش موافقم یا مخالف. به‌خاطر کوتاهیش این کار راحت‌تره، یه‌جورهایی بهتر و عمیق‌تر می‌شه بهش فکر کرد.

پارت هفتم تیک تاک رو نوشتم. موقع نوشتنش بالأخره تصمیم گرفتم بخش سیانیکل بلاگ رو فعال کنم. امروز بیشتر فیلم دیدم. اول اصرار داشتم فصل پنجم طلسم‌شدگان رو گیر بیارم که نشد. اشتراک خریدم (آخرین باری که قبل از این برای فیلم و این چیزها اشتراک خریدم هنوز نوجوون بودم، منظورم اینه که خیلی وقت پیش بوده) ولی توی سایت سورن فصل پنجم رو پیدا نکردم. حتی خواستم تسلیم شم و زبان اصلی ببینم. توی فیلمجو اشتراک خریدم. ولی فایل‌ها باز نمی‌شد. فکر کنم کلاً قسمت نبود امروز. به جاش فیلم شیرشاه رو دیدم، موفاسا! واقعاً قشنگ بود و احساسات‌برانگیز. مخصوصاً آخرین صحنه‌ای که تاکا موفاسا رو کشید بالا. پنجه‌هاشون که روی هم بود؛ از ترکیب غم و خشم بغضم گرفت.

بعد از اون هم انیمیشن شازده کوچولو رو دیدم و انگار من رو برد یه دنیای دیگه. یادم آورد که چقدر عاشق این داستانم. که بارها و بارها داستان صوتیش رو گوش دادم و نزدیک به بیست بار کتابش رو خوندم. آیا باعث شد به نوشتن یه فیک جدید فکر کنم؟ البته، من یه جوگیرم! حتی کاورش رو هم زدم... داشتم فکر می‌کردم برم به آیدیالند اضافه‌ش کنم.

بعدم اومدم سراغ اینجا. حالا که دارم نگاه می‌کنم چقدر پست طولانی‌ای شده. دارم یه حس بدی می‌گیرم که باید برگردم و نصفش رو پاک کنم. اما می‌خوام جلوی خودم رو بگیرم. این که فیکشن نیست که بخوام ادیتش کنم. این ژورنالمه. یک هفتۀ گذشته‌م و خاطراتمه. بعداً باید درمورد این هم حرف بزنم: تمایلم به قطع کردن، کوتاه کردن و مخفی کردن.

داره نیمه‌شب می‌شه و من یه روز تقریباً عادی گذروندم و حتی نصف روتین شبم رو هم انجام دادم -چند ماهی بود ترک کرده‌بودم. به همۀ کسایی که شماره‌شون رو داشتم پیام دادم تا خیالم راحت شه خوبن. پارت هفت تیک تاک آمادۀ تزئینه و همین الان آخرین قلپ شیرعسلم رو سر کشیدم. کتاب شازده کوچولو روی تخت منتظرمه تا دوباره از اول بخونمش. مطمئنم همونطور که می‌خونمش، داستان Le Maître des Âmes هم توی ذهنم کامل‌تر شکل می‌گیره. امیدوارم همونطور که توی ذهنمه بتونم بشینم پاش، یه جینته/ته‌جین دردناک و احساسی در پیش خواهدبود!

هنوز هم صدای انفجار که میاد می‌ترسم. کولر که روی دور تند کار می‌کنه صداش یاد وقتی می‌ندازتم که ستاره‌های شروین از بالای خوابگاهمون رد می‌شد. ولی همه‌ش توی دلمه و بهش عادت کردم. روزها دوباره دارن کوتاه می‌شن، مثل قبل. بیدار می‌شم، کارهای رندوم و روزمره انجام می‌دم و می‌خوابم، مثل قبل. داستان‌های قبلیم رو ول می‌کنم و به فیکشن‌های جدید فکر می‌کنم، مثل قبل. هنوز توی تخت نرفتم و به این فکر می‌کنم که اگر فردا بیدار شدم، می‌خوام چی کار کنم. بخوایم روز اول و دومی که خونه نبودم رو فاکتور بگیریم، همه‌ش یک هفته طول کشید: جوری با این موضوع که جنگ شده خو گرفتم که انگار اصلاً نشده.

این اولین چیزی نبود که دوست داشتم توی سیانیکل پست کنم. از قضا اولین باری هم نیست که چیزی باب میلم پیش نمی‌ره، مثل هر آدم عادی دیگه‌ای. با کابوس‌های احمقانه‌ای که تکرار می‌شن خو گرفتم. با غم نبودن دوست‌هایی که فکر می‌کردم قراره توی پیری با عصا با هم شمشیربازی کنیم خو گرفتم. با چیزهایی که منِ امروز رو به وجود آوردن و هنوز آمادگی نوشتنشون رو ندارم خو گرفتم. مثل هر آدم عادی دیگه‌ای.

از اینکه انقدر سریع به اوضاع عادت می‌کنم بدم میاد. همیشه یه قسمتی از مغزم این رو به‌عنوان یه‌جور تسلیم شدن دربرابر بدبختی در نظر می‌گرفته و می‌گیره. بعضی روزها با اون قسمت مغزم مخالفم، بعضی روزها موافق. امروز؟ فکر کنم امروز نه مخالف باشم نه موافق. امروز فقط خوشحالم که خواسته یا ناخواسته، خودآگاه یا ناخودآگاه، می‌تونم زود تسلیم شم. امروز تصمیم گرفتم فعلاً خو بگیرم و سعی کنم خودم رو جمع و جور کنم. خیلی وقته که منتظرم زمان درست نشستم؛ برای یه فرصت از طرف زندگی که بهم آسون بگیره تا بتونم تکه‌های شکستۀ یک سال گذشته‌م رو از گوشه و کنار زندگیم جمع کنم و به هم بچسبونم «انتظار» و «رنج» کشیدم. اما حق با تکه‌هایی از یک کل منسجمه: «زندگی بی‌تفاوت‌ترین جریانی است که در حال تجربه‌اش هستیم. بی‌تفاوت به حال و موقعیت ما پیش می‌رود.»

زندگی نمی‌شینه زیر سایۀ درخت، پا رو پا بندازه تا من آسه آسه خودم رو جمع کنم. اون راه خودش رو می‌ره، این وسط دست من رو هم گرفته و دنبال خودش می‌کشه و منم زورم نمی‌رسه سرعتش رو کم کنم. این که دستم رو بگیره هیچ وقت خواسته و انتخاب من نبوده؛ یه جاهایی هم سعی کردم دستش رو ول کنم، ولی هر بار یه دلیل پیدا کردم که محکم‌تر به دستش چنگ بزنم و دنبالش کشیده‌شم (یکی دیگه از اون چیزهایی که شاید یه روز جرأت نوشتن درباره‌ش رو پیدا کنم).

زندگی نمی‌ایسته و برای همین هم خوشحالم که بلدم خو بگیرم و عادت کنم. اگر بلد نبودم، با اضافه شدن این درد مشترک (که همین یک دقیقه پیش وارد روز دهمش شدیم) به دردهای شخصیم، دیگه واقعاً نمی‌دونستم چطور می‌خوام سر پا بمونم.

امروز خو گرفتم. برنامه‌م برای فردا هم همینه. خو می‌گیرم و همزمان سعی می‌کنم خرده‌هام رو از طریق تنها کاری که توی زندگیم بلدم کمابیش درست انجام بدم پیدا کنم: نوشتن.

ساعت 00:05 نیمه‌شبه، وارد 22 ژوئن شدیم و من کمتر از دیروز ترسو نیستم... ولی حس می‌کنم بیشتر از دیروز شجاعت دارم :)

× زمان انتشار در سایت اصلی: Sunday, 22 June 2025، 12:06 AM

شاید این بار

نمی‌دونم این چندمین پست جدیدیه که درست می‌کنم. خیلی وقته که دیگه دستم به روزمره‌نویسی نرفته. حتی قبل از نابود کردن وبلاگ «کارخانۀ آرزوسازی» و قفل اینکه فعالیت [سیالند] رو موقتاً متوقف کنم پست‌های زیادی رو شروع کردم، ولی هیچ کدوم به سرانجام نرسیدن و پست نشدن. انگار از یه جایی به بعد، مغزم به این نتیجه رسید که این کار بیهوده‌ست. شاید هم مغزم نبود؛ شاید قلبم دلخور بود. از اینکه من سیانیکل رو برای امنیت خودم ساخته‌بودم و افرادی اومدن و جواب متن‌های ساده‌ای که من به‌خاطر دل خودم و برای تخلیۀ افکار و احساسات واقعیم می‌نوشتن رو با چت جی‌پی‌تی جواب می‌دادن.

من هرگز کسی رو وادار نکردم به اون‌ها جواب بدم. حتی وادارشون نکر‌دم هیچ‌کدوم از اون پست‌ها رو بخونن؛ پست‌های سیانیکل روی صفحۀ اصلی وبلاگ نمی‌رفت و فقط در صورتی که خودت وارد سیانیکل می‌شدی و از توی لیست لینک‌ها انتخابشون می‌کردی (همون کاری که باید کم‌کم با اینجا هم بکنم) می‌تونستی بخونیشون. حق دارم دلخور یا دست‌کم ناراحت باشم، مگه نه؟ دیدن چنین کامنت‌هایی حس بدی بود. انگار به احساسات صادقانه‌م و افکار خالصانه‌م توهین شده‌بود؛ انگار مسخره شده‌بودن؛ انگار کوچک شمرده شده‌بودن. برای همین هم سیانیکل رو از سیالند حذف کردم. اونجا امن نبود. نیست. باورم نمی‌شه، ولی وبلاگی که اولین بار با اسم Querencia ساختم -چون می‌خواستم مکان امن من و همۀ بازدیدکننده‌هاش باشه- دیگه برای منی که صاحبخونه‌م امن نیست. فکرش قلبم رو می‌شکنه؛ صدای ترک خوردنش رو می‌شه توی خس خس نفسم وقتی بهش فکر می‌کنم شنید.

حتی وقتی اینجا رو برای خودم ساختم هم موفق نشدم هیچ پست روزمره‌ای رو پایان برسونم. فکر می‌کنم یکی دوتایی باز کرده‌باشم؛ ولی هیچ کدوم از اون‌ها رو تمام نکردم. شاید این بار معجزه‌ای بشه. شاید این بار چیزی متفاوت باشه. شاید این یکی به سرانجام برسه و پست شه. شاید این بار بتونم افکار و احساسات به هم ریخته و آشفته‌م رو کمی جمع و جورتر کنم؛ از رنگ‌های پراکنده‌شون یه تابلو بسازم، حتی اگر اون تابلو هم یه نقاشی درهم و برهم باشه. البته، بخوام راستش رو بگم، نمی‌دونم از چی بگم. فکر کنم از «الان» شروع کنم و ببینم قطار افکارم خودش رو روی چه ریلی می‌اندازه.

حالا که دارم سعی می‌کنم کلمات رو پیدا کنم، تنهایی توی اتاق نشستم. این هفته همه برگشتن خونه، بالأخره این فرصت رو گیر آوردم که تنهای تنها باشم. آرامشش نه دراماتیکه و نه محض؛ اما وجود داره. کنترل نسبیم روی فضای اطرافم باعث شد امروز بهتر بگذره. اتاق تمیزه و به هم ریختگی چندانی توش نیست؛ چندتایی ظرف دارم برای شستن که از ناهار مونده و بعدش اینجا دوباره مثل صبح مثل دستۀ گل می‌شه. از صبح یه بند استراحت کردم.

ساعت هفت بیدار شدم و آلارمی که برای هشت بود رو خاموش کردم. بااینکه زیاد نخوابیده‌بودم، خواب خوبی بود~ که اخیراً شبیه یه رؤیای دست‌یافتنی به نظر می‌رسید؛ خیلی خوبه که حتی برای یه شب تونسته‌باشم بهش برسم. پای گوشی بودم؛ یه ای‌یو شروع کردم، قرار بود مینی باشه ولی حالا قراره پارتیش کنم! ناهار درست کردم، بعد از قرن‌ها. خوبه که دوباره اشتها دارم؛ از عصبی بودن برای اینکه میل نداشتم چیزی بخورم خسته شده‌بودم. همونطور که پای گاز بودم یه پارت Jail خوندم. داستان با وجود سادگیش قشنگه؛ بدون شک از آثار قلم خاص توت‌فرنگی کوچولومه. موقع خوردن غذا واکینگ دد دیدم، دوباره اون رو هم بعد از مدت‌ها. چند هفته‌ای بود که حس و حال دیدنش رو نداشتم... ولی امروز تقریباً سه قسمتی پشت سر هم دیدم. بااینکه چیزهایی توی خط داستانی هست که باهاشون مشکل دارم، هنوز اونقدر جذابیت داره که بتونه توجهم رو نگه داره. کلی خیالپردازی کردم: از هر دری... بیشتر ناراحت‌کننده و کمی هم خشم‌برانگیز. ولی نمی‌خوام ایرادی بگیرم. ذهنم امروز آزاد بود؛ حتی وسط اون خشم و آشفتگی.

هنوزم ذهنم درگیر اینه که چی بگم. این مقدمه‌چینی هم کمک زیادی به نوشتن نکرده. ولی فکر کنم بخوام این رو اضافه کنم که... دوباره توی یکی از اون دوره‌هام که نمی‌تونم تشخیص بدم دارم تنبلی می‌کنم یا زیادی به خودم سخت گرفتم. وقتی روحت به‌خاطر فشارهای روانی‌ای که از هر طرف بهت وارد می‌شه فرسوده شده ولی زندگی از حرکت نمی‌ایسته تا به تو فرصت هضم و درک و پذیرش بده، تشخیص چنین چیزی واقعاً سخته. امروز چند باری هی می‌خواستم وسیله بذارم و درس بخونم، ولی آخر نرفتم سراغش. الان هم دیگه قصدش رو ندارم. یه بخشی از مغزم داره روانی می‌شه؛ می‌خواد همۀ کارها رو انجام بده، به همه چیز رسیدگی کنه و حتی مسئولیت‌های بیشتری قبول کنه. اما یه بخش دیگه تا حدی درک می‌کنه که باید استراحت کنم؛ به ریکاوری نیاز دارم. متوجهه که مدت طولانیه خواب و تغذیۀ درست و سالم نداشتم و از اون طرف فکرم درگیر مسائل انرژی‌بری بوده و ضعیف شدم؛ روحی بیشتر از جسمی. اما این دوتا بخش نمی‌تونن با هم توافق برسن و زورشون هم کاملاً به هم نمی‌چربه که یکیشون به کل خاموش شه و اون یکی همه چیز رو دست بگیره. بخش اول اجازه نمی‌ده بدون حس گناه استراحت کنم و بخش دوم نمی‌ذاره به کارهام برسم. به لطف درگیریشون، نه واقعاً می‌تونم انرژیم رو با این استراحت نصفه-نیمه و پر از عذاب وجدان پس بگیرم و نه کارهام پیش می‌رن.

چرخ زندگیم رسماً تبدیل شده به یه سنگ بزرگ و سنگین با شکل هندسی نامنظم که کوچک‌ترین شباهتی به دایره نداره و زورم نمی‌رسه هیچ‌جوره به جلو حرکتش بدم. نمی‌دونم چی درسته. هر چیزی که سعی می‌کنم برای روی غلتک انداختن خودم انجام بدم، «بی‌اثر» یا «نشدنی» از آب درمیاد؛ غلتک میفته روی من و من یه دور دیگه از اول اون زیر له می‌شم و باز باید استخون‌های خردشده‌م رو از کف آسفالت جدا و سر هم کنم. زندگی روزمره حتی بهم فرصت چسب‌کاری کردن خودم رو نمی‌ده؛ فقط خودم رو سفت بغل می‌کنم تا تکه‌ها رو کنار هم نگه دارم، ولی کافی نیست. هر آشنا یا غریبه‌ای که از کنارم رد شه و با کوچک‌ترین اثری از غرض بهم فوت کنه، دوباره فرو می‌ریزم.

نمی‌دونم چی درسته، ولی مدام دارم چیزهای اشتباه رو کشف می‌کنم. فکر کنم فقط باید به دست و پا زدن ادامه بدم. گزینۀ دیگه‌ای ندارم. بالأخره باید یه‌جوری از زندگی جون به در ببرم. برای امشب، نمی‌خوام حتی به نتیجه‌ای برسم. نمی‌خواسم این پست بی سر و ته، پایان و جمع‌بندی‌ای داشته‌باشه؛ همۀ افکار و احساسات که به نتیجه نمی‌رسن. می‌خوام از روزی که خوب شروع کردم استفاده کنم و از شبش هم لذت ببرم. می‌خوام بالأخره یکی از این تلاش‌های اخیرم برای روزمره‌نویسی رو مثل تیر به هدف بنشونم. می‌خوام این رو پست کنم و شاید، اگر حوصله‌م کشید لینک سیانیکل رو درست کنم. ظرف‌هام رو بشورم و همه جا رو تمیز کنم، می‌خوام فردا هم توی فضای تمیز و خوشگل و خوشبو بیدار شم. آهنگ‌هایی که دوست دارم گوش می‌دم و یه کم کتاب می‌خونم و فردا... .

فردا دوباره از اول با خودم درگیر می‌شم، سعی می‌کنم یه جواب پیدا کنم، سعی می‌کنم یه تعادل به وجود بیارم. فردا از اول تلاش می‌کنم راهم رو وسط رنجی که در سکوت می‌کشم پیدا کنم.

چطور درست نقد کنیم؟

چه نقد کردن باشه چه هر کار دیگه، برای اینکه ببینیم چطور باید درست و تأثیرگزار انجامش بدیم، باید اول ببینیم هدفمون از انجام اون کار چیه. پس اولین سؤال اینه: چرا یک نوشته رو نقد می‌کنیم؟

هدف از نقد کردن، کمک به نویسندۀ اثره. از اونجایی که نویسنده اصولاً به ابتدا و انتها و نقاط اوج داستان آگاهه، ممکنه بعضی باگ‌های داستان از چشمش پنهان بمونه. درست مثل اشتباهات تایپی کوچک، مثل جابه‌جا شدن دو حرف شبیه به هم در یک کلمه (نویسنده موقع خوندن ممکنه متوجه این نشه که می‌بنیم رو اشتباه نوشته). اما برای کسی که برای اولین بار داستان رو می‌خونه، جملات براش تازه‌ان و خودش نقشی در شکل‌گیریشون نداشته، دیدن این خطاها راحت‌تره. و وقتی اون‌ها رو به خالق اثر نشون بده، می‌تونه به نویسنده در اصلاح کردن و بهبود نوشته و همینطور تواناییش در نوشتن کمک کنه.

هدف از نقد کردن، کمک به توسعۀ نویسنده‌ست، نه تخریب توانایی و ذوق هنریش!

حالا که می‌دونیم هدفمون چیه، باید به مخاطبمون هم توجه کنیم. نقد کردن یک فرد مبتدی اصولاً با نقد کردن کسی که کمی در این کار حرفه‌ایه به یک شکل صورت نمی‌گیره. افراد مبتدی معمولاً ذوقی تازه و انرژی‌بخش‌تر ولی شکننده دارن که برخورد تند یا بیش از حد نکوهشگرانه به راحتی می‌تونه اون رو خرد کنه. اگر انگیزه به طور کامل از بین بره، به جای تلاش برای بهبود، فرد تسلیم می‌شه؛ نقد کاملاً با شکست روبه‌رو می‌شه.

اصولی که موقع نقد کردن باید بهش توجه کرد:

1. ابتدا تمجید و سپس انتقاد کنید.

شروع کردن حرف با کوبیدن اشتباهات فرد توی صورتش، بیشتر از اون که نتیجۀ مثبت داشته‌باشه، باعث ایجاد ناامیدی و خشم و گارد گرفتن مخاطب می‌شه. فرد فکر می‌کنه که قصدتون فقط ایراد گرفتن از کارش یا نشون دادن آگاهی بیشترتونه و ممکنه حرفتون رو اصلاً قبول نکنه. اولین قدم مهم توی نقد کردن اینه که نظرتون رو با تحسین شروع کنین. اینطور فرد متوجه می‌شه که شما به نقاط قوت کارش توجه نشون دادین، اون تحسین و تشویق خوشحال و نرمش می‌کنه و بهتر می‌تونه نقد رو بپذیره.
 

2. حاشیه‌پردازی بی‌جا نکنید؛ یک راست برید سراغ اصل مطلب.

اگر می‌خواید درمورد زیاده‌روی توی استفاده از قیدها صحبت کنید، درمورد فعل‌های انتخابی مقدمه‌چینی نکنید. نقدتون رو مختصر و مفید نگه دارید. دقیقاً از همون چیزی حرف بزنید که فکر می‌کنید اصلاحش می‌تونه به بهبود کار نویسنده کمک کنه. اینطوری فرد گیج نمی‌شه و به جای راه مستقیمی که باید بره، ذهنش درگیر بوته‌های دو طرف مسیر نمی‌شه.

3. مراقب لحن صحبت باشید.

این موضوع مخصوصاً توی فضایی مثل اینجا خیلی خیلی اهمیت داره. توی صحبت‌های رودررو، احتمال سوءبرداشت کمتره؛ چون چهرۀ فرد و زبان بدنش برای فرد شنونده مشخصه. اما در فضای مجازی، چنین امکانی وجود نداره و همه چیز به انتخاب کلمات و نحوۀ چینششون در کنار هم بستگی داره. نحوۀ بیان باید به صورتی باشه که برای فرد دوستانه و آرام باشه؛ اینطور بیشتر به نقد توجه نشون می‌ده و اون رو می‌پذیره. لحن تند بیشتر از اون که یک نقد باشه، شبیه حمله به نظر می‌رسه. جواب حمله هم به طور غریزی دفاع یا ضدحمله‌ست؛ کسی حمله رو با آغوش باز نمی‌پذیره.

4. دستور ندید، پیشنهاد بدید.

کلماتی مثل «باید» توی شرایط شدید می‌تونه فرد رو وادار به تغییر کنه. و در حیطۀ کاری ما هم در مواجهه با مواردی مثل قواعد کلی زبان و نگارش و ویرایش گزینۀ اشتباهی به حساب نمیاد. اما بهتره به جای دستور دادن، پیشنهاد بدید که چه گزینه‌های جایگزینی پیش روی فرد قرار داره. معمولاً دونستن اینکه حق انتخاب وجود داره و خودمون تصمیم می‌گیریم، تغییرات رو برامون راحت‌تر می‌کنه.

5. بدون بی‌احترامی به شخصیت فرد، با تمرکز روی کار موردنظر نقد کنید.

چیزی که می‌خواین به بهبود و اصلاحش کمک کنید، نوشتنه، نه تمام شخصیت فرد نویسنده. بله، قطعاً بهبود در این زمینه می‌تونه به توسعه در وجوه دیگر زندگی شخصیش هم منجر بشه، اما اون انتخاب خود فرده، نه شما. وقتی می‌خواید انتقادی کنید، باید اول از خودتون بپرسید توی جایگاه لازم برای این نقد هستید یا خیر. در این سایت، ما به عنوان خواننده‌ها و نویسنده‌ها، در جایگاه نقد کردن نوشته‌های خودمون و دیگران هستیم؛ در جایگاه نقد کردن شخصیت همدیگه، خیر.

6. به فرد فرصتی برای اصلاح بدید.

تغییر دادن رفتارها زمان‌بره؛ مخصوصاً برای چیزهایی که تبدیل به عادت شدن و بیشتر به صورت ناخودآگاه انجام می‌شن تا خودآگاه (مثل روی هم نوشتن افعال مضارع مستمر). بعد از اینکه رفتاری رو نقد کردیم و انتقادمون پذیرفته شد، باید به فرد فرصت بدیم تا اون رو اصلاح کنه. اگر بعد از زمانی مشخص تلاش برای اصلاح صورت نگرفته‌بود، می‌تونیم دوباره یادآوری کنیم یا راه حل‌های جایگزین و ساده ارائه بدیم.

در پایان، بهتره قبل از ارسال نظر نهایی، یک بار از اول اون رو بخونید و مرور کنید تا مطمئن شید به هدفتون که کمک به نویسنده‌ست نزدیکه یا نه. اگر نیاز به حذف برخی قسمت‌ها یا اضافه کردن نکته‌ای هست، انجامش بدید. لحنتون رو دوباره چک کنید و با خودتون فکر کنید اگر کسی به همین شیوه شما رو نقد می‌کرد، می‌پذیرفتید یا خیر.

و فراموش نکنیم که ما به‌عنوان دوست و همراه، کنار هم در این مسیر قدم می‌زنیم~